Angst voor de Ander

Ergens begin deze eeuw mocht ik met een groep Europese journalisten een kijkje nemen in een maximum security prison in Illinois, vlak bij Chicago. Mijn Vlaamse collega, verder een competente journalist, had het nodig gevonden die dag een kort rokje aan te trekken. De booty calls waren niet van de lucht toen we langs de getraliede cellen liepen. Het complex bevestigde de Hollywood clichés. In vrijwel alle cellen bevonden zich jonge Afro-Amerikaanse mannen, al dan niet gezeten achter een piepklein televisietje. De meesten zaten op hun bed, anderen leunden lamlendig tegen de muur of tegen de tralies. Ik herinner me een kort gesprekje met een twintiger die op matte toon vertelde dat hij ten onrechte voor moord zat, en wachtte op zijn hoger beroep.

Ik was nog nooit in een gevangenis geweest (wel in een politiecel, trouwens, en niet als journalist), laat staan een maximum security geval, waar bijna alle gedetineerden levenslang uitzitten of, jawel, wachten op hun aanstaande executie. Het beste argument tegen de doodstraf is dat hij niet te herroepen is in geval van een rechterlijke dwaling; dat de VS dit weigeren in te zien (na zoveel rechterlijke dwalingen) bewijst dat in dit land (wraak)gevoelens voorrang krijgen boven redelijkheid.

De death chamber, een cel met een soort bed in het midden, waarop de gedetineerde werd vastgebonden, en vervolgens een dodelijke injectie kreeg toegediend, was al jaren niet meer gebruikt, werd mij verteld. Ik was er niet gerust op.

Een hooggeplaatste afgevaardigde van het Openbaar Ministerie van Illinois liep met mij op tijdens de wandeling terug naar de journalistenbus. Toen ik hardop zocht naar een verklaring voor het hoge percentage zwarte gevangenen, zei hij, met de toevoeging dat ik hem niet mocht citeren (sorry): 'America is scared to death of blacks. That's why we lock them up.'

Angst voor de Ander is niemand vreemd, denk ik, maar in de Verenigde Staten is hij diep verankerd in de cultuur. Er is een heel systeem omheen gebouwd, en tot op zekere hoogte zelfs een industrie.