Racisme

Tegen sluitingstijd probeerde ik een cadeau te scoren bij Scheltema. De zaak was vrijwel leeg, behalve twee lieve jongens van een jaar of twintig. (Ware ik Gerard Reve, had de rest van dit verhaal bestaan uit ontuchtige fantasieën en dagdromerijen waarin zij op allerlei manieren zouden worden gestraft voor hun begeerlijkheid. Gelukkig – voor u – ben ik Gerard Reve niet. Enfin.)

Ik was op zoek naar een boek voor mijn raadsman bij wie ik zou eten. Hij was jarig geweest. Zijn verjaardag schiet er dikwijls bij in, daarnaast interesseert het hem weinig, maar mij leek het aardig hem te verrassen.

Ik had ook al een idee voor een boek in mijn hoofd, namelijk Why I'm No Longer Talking To White People About Race, dat ik zelf nog niet gelezen had, maar waarover ik had gehoord dat het een behoorlijk eloquente aanklacht was, van de Britse journaliste Reni Eddo-Lodge. Een must read, met andere woorden – misschien vooral voor bleke mensen zoals mijn raadsman en ik.

Ik haastte mij naar de eerste, Engelstalige verdieping maar werd daar door een (begrijpelijkerwijs gezien het late tijdstip) nukkige verkoper doorverwezen naar de derde verdieping. Daar was een kast ingeruimd voor boeken over racisme. De twee lieve jongens stonden er ook. Zij pakten meteen Witte Onschuld van Gloria Wekker en, terwijl ze daarmee terug de roltrap afgingen, hoorde ik ze zeggen: 'Heel vet, dit, want dit beschrijft de Nederlandse situatie, en niet die in Amerika of Engeland, zoals bijna alle andere literatuur over dit onderwerp.'

Van Why I'm No Longer Talking To White People About Race bleek alleen nog een Nederlandse vertaling verkrijgbaar te zijn, Waarom Ik Niet Meer Met Witte Mensen Over Racisme Praat. Maar nu had ik 'dus' een dubbel probleem: ik zag in dat die lieve jongens gelijk hadden, en als ik dan toch iets niet-Nederlands, maar Brits zou kopen, wilde ik het wel in de oorspronkelijke taal lezen.

Wekker dan maar? Ik sloeg het open en las wetenschappelijke of wetenschappelijk klinkende termen. Huiswerk dus. Dat kon ik mijn raadsman niet aandoen.

Mijn oog viel op een geupdate heruitgave van Hedendaags racisme van Philemena Essed, die al in 1984 vrij uitputtend het structurele racisme in de Nederlandse samenleving onderzocht. Op een willekeurige pagina las ik een analyse van Robert Vuijsjes Alleen maar nette mensen, dat zou bol staan van de stereotypen over de 'negerin'. Tja.

Waar blijft het vlammende, bijtende essay over racisme in Nederland, dat iedereen moet lezen?